भावनेचा भार

आपल्या आयुष्यात ओघवती आणि अनपेक्षित येणारे नाती अनेक असतात. पाठीला पाठ लावून येणारे सगेसोयरे आणि त्यांच्या सोबत विकसित झालेला सहवास यावर नात्यांचा बंध अवलंबून असतो. आयुष्य जस जसे जगत जाते तसे वास्तविक, व्यावसायिक आणि  भावनिक स्तरावर अनेक माणसे आपल्याला भेटतात काही नुसती भेटतात आणि आपली तात्विक बाजू सुफल संपूर्ण झाली की अंग काढून घेतात. तसे आपण सगळेच असे वागतो एकमेकांसोबत. तसा माणसाचा उपजत गुणधर्म आहे सहवास निर्माण करताना हेतू प्रस्थापित करणे. पिढी दर पिढी ही नात्यांची संकल्पना आणि जपण्याचे हेतू बदलत चालले आहेत मुळात कोणतेही नाते असो ते मानसिक, शारीरिक व सामाजिक देवाण घेवाणीवर बहरते. हेतू कोणताही असो पण जर तिथे हेतू पुरता किंवा स्वार्था पुरता नात्यांचा आशय असेल तर अनेकदा माणसाची माणसाबद्दल गफलत होते किंवा अपेक्षाभंग झाल्याची जाणीव होते. काळानुसार आपण सध्या याची अनेक उदाहरणे पाहतो. त्यामुळे जिथे मानसिक बंध माणसात नसतो व केवळ एक निमित्त किंवा हेतू असतो तिथे नाती जीव टाकतात. त्यामध्ये जर एक हा हेतू साठी उभा असेल आणि दुसरा निस्वार्थ भाव घेऊन जात असेल तर भावनेचा कोंडमारा होतो. त्यामुळे काळानुसार माणसे माणसांना फार 'इझी वे' भेटताना दिसतात आणि अचानक निशब्द होतानाही दिसतात कारण ही भावनेची रेशीमगाठी गाठ जपता येत नाही. फार सोप्या रीतीने माणसे उबगतात एकमेकांना, न बोलता स्वतःच्या आणि दुसऱ्याच्या भावविश्वाचा अंत करतात. हे असे का करतात ? कशा साठी करतात हा नेमका अंतर्मुख करायला लावणारा प्रश्न आहे. कारण मुळात आपण सगळेच हेतू साठी जगतो. हेतू संपला की बंध संपला आणि मग उरतो तो भावनेचा बोज. त्यामुळे नात्यांची संकल्पना बदलतेय. जर गुंतून त्रास होत असेल तर पावलांची गती मोजता आली पाहिजे. शब्दांना संवादाची फुंकर टाकून. नात्यांना मोकळा श्वास दिला पाहिजे पण आपण घाबरतो एकमेकांना, एकमेकांना जपायला आणि मनातलं सांगायला की हा भावनेचा भार माझ्या जिव्हारी लागू नये यासाठी त्यामुळे जपता आली तर नाती जपावीत स्वतःच्या आनंदासाठी, हेतू जितका आपला असतो तितका तो निर्मळ असेल तर समोरचा माणूस पण एकरूप होतो. आपण स्वतःला घाबरतो आणि निःशब्द होऊन भावनेच्या बोझ्या खाली अनेक नात्यांचा अंत करत जातो.

अमृता  जोशी

मनस्पंदन फौंडेशन

(लेखिका कन्या महाविद्यालयाच्या माजी विद्यार्थिनी आहेत)