Welcome to the Blog of Department of Psychology at Kanya Mahavidyalaya, Miraj

Thursday, 1 April 2021

कोणताही आजार आपल्याला का होतो ?

➖➖➖➖➖➖➖➖➖


कुठलाही आजार आपल्याला का होतो ? तर त्याचे सहज सोपे उत्तर आहे. तुमच्या मनाने स्विकारल्यामुळे!


बुद्ध सांगतात की, तुमचे मन आणि विचार हेच सर्वकाही आहे. जसा विचार कराल तसेच तुम्ही घडाल !


आपल्या शरीरात पाण्यावर तरंगण्याची नैसर्गिक शक्ती आहे. पण तरीही माणूस पाण्यात बुडून मरतो. याला काय म्हणाल? आपल्या मनाने अतिशय प्रखरपणे स्विकारलेय की मला पोहायला येत नाही आणि कोणालाही पोहायला येत नाही ही अंधश्रद्धा आहे. हत्ती किती जड आहे पण तोही पोहतो. कारण त्याने ठरवलेले नाही. त्याला माहीतच आहे तो पाण्यावर तरंगणार आहे. 


सापाला तर हात नि पाय ही नसतात. तरीही तो पाण्यात पोहतो. म्हणजे हात पाय हलवले, तरच आपण पाण्यावर तरंगू शकतो हाही गैरसमजच आहे. जी माणसं पाण्यात बुडून मरतात त्यांचे शरीर काही वेळाने पाण्यावर तरंगायला लागते. याप्रमाणेच आपल्यात प्रतिकारशक्ती आहे. 


आपल्याला कसलाच आजार होऊ नये यासाठी आपले मनच सतत कार्यरत असते. त्या मनाला प्रखरपणे मान्य करायला शिकवा. हेच खरे शरीर शास्त्र आहे. मेडीकल सायन्स ही शक्ती तुमच्यात नसेल तर काहीच करू शकत नाही. 


ताप आल्यावर, सर्दी झाल्यावर, शिंक आल्यावर कसलाही आजार झाल्यावर थोडे थांबा. तुमच्यातील प्रतिकार शक्तीला काम करू द्या. अशा आजारांवर वारेमाप खर्च करणे शरीरावर अत्याचार आहेत. ही अंधश्रद्धा आहे. शरीरशास्त्रात नैसर्गिक प्रतिकार शक्ती म्हणजेच खरे विज्ञान आहे.


आपल्या शरीरातली अर्ध्याहून अधिक आजारांच्या मागे आपलं अज्ञ मन असतं. पण कित्येकदा आपल्याला याची माहीती नसते. डॉक्टरांकडे गेलं आणि उपचार घेतले की तात्पुरतं बरं वाटतं, थोड्या दिवसांनी पुन्हा दुखणं उफाळून येतं, काय करावं, ते समजत नाही.


*मन नि शरीर यांना जोडणारी काही लक्षणे* :


* एखाद्या गोष्टीची भिती किंवा चिंता वाटली की घशाला कोरड पडते. 

* परीक्षेचा किंवा अजून कसला तणाव असेल तर पोटात गोळा येतो.

* समोर एखादा अपघात किंवा दुर्घटना पाहिली की हातापायातली शक्ती गळून जाते. आणि याविपरीत सतत हसतमुख असणारी व्यक्ती क्वचितच आजारी पडते.


आपल्या शरीरातल्या आंतरिक क्रियांवरही अज्ञात मनाची सत्ता चालते. जसं की, समोर मातीचे कण उडाले की सेकंदाच्या दहाव्या भागात लगेच पापण्या मिटतात. अज्ञात मन शक्तीशाली आहे पण एखाद्या सेनापती सारखं, त्याच्यावर सत्ता चालते ती फक्त आपल्या विचारांची.


ताकतवार असला तरी तो गुलामच. दिलेला आदेश पाळणं एवढचं त्याचं काम. आपण जे काही बोलतो तेच आपले विचार आहेत.


समजा एखादा माणुस, नकळत, अशी वाक्ये पुन्हा पुन्हा वापरत असेल; त्याला बघितलं की माझं रक्तच खवळतं, ह्यांच्यासाठी मी रक्ताचं पाणी केलं आणि हे बदलले, माझी तळपायाची आग मस्तकाला जाते.


क्वचित अशी वाक्ये वापरली गेली, तर हरकत नाही; पण पुन्हा पुन्हा हेच बोलल्यास आणि ते सुप्त मनात गेल्यास त्याचा विपरीत परिणाम रक्ताभिसरणावर नक्कीच होतो. डॉक्टरकडे गेल्यावर औषध नि उपचाराने काही काळ बरं वाटतं, पण अज्ञ मन त्याचा पिच्छा अजिबात सोडत नाही.


ही सर्व वाक्य सतत तणावात असणार्‍या व्यक्तीच्या सवयीचा भाग बनतात आणि लवकरच ब्लडप्रेशर आणि मोठ्या स्वरुपाचे हृदयाचे विकार घेरण्यास सुरुवात करतात. थोडक्यात सतत मानसिक तणाव, हताश पणा आणि निराशा अनुभव करणाऱ्या व्यक्तीला हृदयाचे विकार लवकर घेरतात.


जी व्यक्ती स्वतःलाच घालून पाडून बोलते, स्वतःची निंदा करते, स्वतःला दुबळा समजते, त्या व्यक्तींना छोट्या आतड्यांच्या विकारांची समस्या उदभवते.


बहुसंख्य लोक अपचन या आजाराने त्रस्त असतात. खरं तर मलविसर्जन ही अतिसहज आणि नैसर्गिक क्रिया आहे. तरीही काही जणांना ‘धक्का देण्यासाठी’ कृत्रिम उपायांचा, जसं की एखादे चुर्ण किंवा एखादं औषध ह्यांचा आधार घ्यावा लागतो.


काही वेळा ह्याचं कारण बाल्यावस्थेत दडलेलं सापडतं. कडक शिस्तीच्या नादात आई वडीलांनी मुलाला केलेली शिक्षा. त्याचा राग त्याच्या मनात असतो. लहान मूल आईवडीलांवर राग काढू शकत नाही. त्याला त्यांची प्रत्येक गोष्ट ऐकावीच लागते. त्यांना विरोध म्हणून ही क्रिया तो रोखून धरतो. हळुहळू तो मोठा होतो. शिस्तीचा बडगाही संपतो पण आपल्या आतड्यांवरचं नैसर्गीक नियंत्रण तो हरवून बसतो. 


जेव्हा व्यक्ती आर्थिक संकटात सापडते, तेव्हा तिची पचनशक्ती कमजोर होते. जे लोक कंजुष वृत्तीचे असतात, त्यांच्यामध्ये मुळव्याध्याची समस्या जास्त आढळते. छोट्याछोट्या गोष्टींवरही एखादी व्यक्ती वारंवार उत्तेजित होते, चिडते, अस्वस्थ होते आणि मग त्याचा परिणाम जठर आणि पित्ताशयावर पडतो.


आजकाल बहुतांश महिला वर्गाला झंडुबाम शिवाय झोपच येत नाही. कारण काय असेल बरं? ह्या व्यक्तीला बघितलं की माझं डोकं दुखतं, त्याने माझं खुप डोकं खाल्लं, आमच्या ह्यांच्या समोर कितीही डोकं फोडा काहीही फायदा नाही. निरंतर, नकळत असं बोलत राहील्याने अज्ञ मनात संदेश पोहचतो की माझ्या डोक्याला दुखायचे आहे आणि मायग्रेनचा त्रास चालू होतो.


डोकेदुखीची अजुनही काही कारणे आहेत. आपल्या प्रत्येकाच्या आयुष्यात एखादी अप्रिय घटना घडलेली असतेच, पण तिला मनातल्या मनात पुन्हा पुन्हा उगाळण्याचा स्वभाव असेल तर डोकेदुखी सुरु होते. तेव्हा असे कटु अनुभव विसरुन जाणेच हेच इष्ट!


कधी नकोसे वाटणारे काम, त्रासदायक काम अंगावर येऊन पडते आणि डोके दुखते. जितके ते काम पुढे ढकलल्या जाते तेवढा त्रास होतो, तेव्हा अशी कामे तात्काळ निपटून काढावीत.


एखादी व्यक्ती सतत जबाबदारीच्या ओझ्याने वाकून थकुन गेली असेल तेव्हा तिला पाठदुखीला वा कंबर दुखीला सामोरं जावं लागतं. असह्य वेदना होतात. ह्यात माने पर्यंतचे स्नायू आखडले जातात. त्यांच्या वरचा ताण जाणवतो. चेहरा मूळ स्थानी न राहता उजवीकडे किंवा डावीकडे कलतो.


आता ह्यावर उपाय काय आहे? आपापले औषधौपचार चालू ठेवा. पण हे रोग शरीरातून समूळ उपटून काढायचे असतील तर स्वयंसुचना हाच त्यावरचा एकमेव उपाय आहे.


*एक उदाहरण घेऊ या* :


तंद्रावस्थेत जाऊन आपल्या अज्ञात मनाला सुचना द्या. आता माझं डोकं एकदम हलकं हलकं होत आहे, आता ते अजून शिथील आणि हलकं झालं आहे, डोके दुखण्याचे प्रमाण कमी होत आहे, माझ्या डोक्यात जमा झालेलं अतिरीक्त रक्त आता शरीराच्या इतर भागात सुरळीतपणे पसरत आहे. माझा डोके दुखीचा त्रास नाहीसा होत आहे, काही क्षणांमध्ये ही बैचेनी दुर होईल. आणि डोकेदुखी गायब होईल.


प्रत्येक रोगासाठी अशा सुचना तयार करुन त्या अज्ञ मनापर्यत पोहचवून रोगमुक्त होता येते. सारांश काय तर, भावनांची कोंडी करुन जगू नका. रोग बनून ते शरीराला पोखरतील. राग व्यक्त करा, आणि मोकळे व्हा.


इथे एका महापुरुषाचा दृष्टांत आठवतो. त्यांना राग आल्या क्षणी ते कागद घ्यायचे आणि सविस्तर लिहून काढायचे. मनातले संपुर्ण भाव ओतून रिते व्हायचे. ते कागद दोन चार दिवस तसेच टेबलावर ठेवायचे आणि नंतर जाळून किंवा फाडून टाकायचे.


अशा प्रकारे मनातली सारी खळबळ बाहेर काढून टाकता येते. शेवटी क्रोधाची भावना नाहीशी होते आणि हलकं हलकं वाटतं.


*तुम्हा सर्वांना, निरोगी आणि ठणठणीत आयुष्यासाठी मनःपुर्वक शुभेच्छा !*

No comments:

Post a Comment

आयुष्य संपवण्याचे विचार मनात कसे येतात आणि ते कसे रोखावेत?

        आत्महत्या हा अनेक दशके आपल्या समाजात दुर्लक्षलेला विषय राहिला आहे. सुशांत सिंग राजपूत, जिया खान, भय्यूजी महाराज अशा व्यक्तींच्या आत्...